Siarter y Brifysgol

Charles y Tryddyd trwy ras Duw, Brenin Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon a鈥檔 Teyrnasoedd a鈥檔 Tiriogaethau Eraill, Pennaeth y Gymanwlad, Amddiffynnydd y Ffydd:

I bawb y bo a wnelont 芒 hyn, henffych!

Ar y 4ydd o Fehefin 1885 dyfarnodd Ei Mawrhydi y Frenhines Victoria Siarter yn sefydlu a sylfaenu Coleg yn Ninas 黑料不打烊 o鈥檙 enw 鈥淐oleg Prifysgol Gogledd Cymru鈥� gydag olyniaeth dragwyddol a s锚l gyffredin, gyda鈥檙 grym i erlyn a chael ei erlyn yn yr enw hwnnw:

Yn 1922, 1951, 1977 a 1998 rhoddwyd Siarteri Atodol i鈥檙 Coleg ac yn 2007 newidiwyd enw鈥檙 Coleg i 鈥淧rifysgol 黑料不打烊鈥� neu 鈥満诹喜淮蜢肉��:

Tra bod y Brifysgol wedi deisyf yn wylaidd ar y Frenhines Elizabeth yr Ail ei bod yn ddymunol gwneud darpariaeth newydd mewn perthynas 芒鈥檌 dibenion, ei thrafodion a鈥檌 dyletswyddau trwy Siarter Atodol.

GAN FOD, ar 16 Chwefror 2022, y Frenhines Elizabeth yr Ail yn falch iawn o gymeradwyo Gorchymyn yn rhoi Siarter Atodol i Brifysgol 黑料不打烊;

A CHAN y bu marwolaeth Ei diweddar Fawrhydi cyn y gellid gweithredu Ei gwarant i ganiat谩u pasio鈥檙 Siarter Atodol dan y S锚l Fawr gan roi iddi rym cyfreithiol;

A CHAN mai ein dymuniad yw dwyn dymuniadau Ei diweddar Fawrhydi i rym:

YN AWR GWYBYDDER CHWI, o gofio dymuniadau Ei diweddar Fawrhydi, y cadarnhawn drwy hyn roddi Siarter Atodol i Brifysgol 黑料不打烊 a thrwy rinwedd Ein Huchelfraint Frenhinol a鈥檙 holl bwerau eraill sy鈥檔 ein galluogi Ni yn hynny o beth, drwy Ein gras arbennig, y wybodaeth benodol y meddwn arni ac o鈥檔 llwyr wirfodd, yn rhoddi ac yn datgan ar ein cyfer Ein Hunain, Ein Hetifeddion a鈥檔 Dilynwyr Siarter Atodol i Brifysgol 黑料不打烊 yn unol 芒鈥檙 telerau a nodir isod:

  1. Y bydded corff corfforedig gydag olyniaeth dragwyddol a S锚l Gyffredin o鈥檙 enw 鈥淧rifysgol 黑料不打烊鈥� neu 鈥満诹喜淮蜢肉�� (鈥測 Brifysgol鈥�).
  2. Caiff Siarter 1977 (ac eithrio i鈥檙 graddau y mae鈥檔 ymgorffori鈥檙 Brifysgol ac yn rhoi olyniaeth dragwyddol a s锚l gyffredin iddi), ei dirymu drwy hyn, ond ni fydd dim yn y dirymiad hwn yn effeithio ar gyfreithlondeb na dilysrwydd unrhyw weithred, gweithgarwch nac unrhyw beth a wnaed neu a gyflawnwyd yn gyfreithlon o dan ddarpariaethau Siarter 1977.
  3. Amcanion y Brifysgol fydd hyrwyddo a lledaenu dysg a gwybodaeth trwy addysgu ac ymchwil a, thrwy ei bywyd corfforaethol yn ogystal 芒鈥檌 gwaith academaidd, galluogi myfyrwyr i gael manteision llawn addysg Brifysgol.
  4. Bydd gan y Brifysgol holl bwerau person naturiol i wneud pob gweithred gyfreithlon sy鈥檔 ffafriol neu鈥檔 arwain at gyflawni amcanion y Brifysgol, sy鈥檔 cynnwys ond heb fod yn gyfyngedig i鈥檙 grym i ddyfarnu a dirymu graddau arhagoriaethau eraill (gan gynnwys, ond heb fod yn gyfyngedig i: diplom芒u, graddau ar y cyd, graddau deuol, tystysgrifau, cymrodoriaethau, graddau er anrhydedd, cymrodoriaethau er anrhydedd, aelodaeth ac aelodaeth gyswllt) yn ei henw ei hun a/neu ar y cyd 芒 sefydliadau addysg eraill.
  5. Ni fydd y Brifysgol yn rhoi unrhyw ddifidend, rhodd, rhaniad na bonws mewn arian i neu rhwng unrhyw aelodau o鈥檙 Cyngor neu swyddogion y Brifysgol, ac eithrio ar ffurf gwobr, grant arbennig neu ddyfarniad gan gynnwys fel taliad cydnabyddiaeth resymol a phriodol am nwyddau neu wasanaethau a gyflenwir i鈥檙 Brifysgol.
  6. Ieithoedd swyddogol y Brifysgol fydd y Gymraeg a鈥檙 Saesneg
  7. Bydded cyngor (鈥測 Cyngor鈥�), a hwn fydd corff llywodraethu goruchaf y Brifysgol a fydd yn gyfrifol am arfer grymoedd y Brifysgol. Bydd swyddogaethau鈥檙 Cyngor yn cynnwys, heb gyfyngiad:
    1. gofalu am y S锚l Gyffredin a鈥檙 defnydd ohoni;
    2. goruchwylio rheolaeth a gweinyddiad refeniw ac eiddo鈥檙 Brifysgol; a
    3. goruchwylio鈥檙 ffordd y caiff materion y Brifysgol eu cynnal.
  8. Gall y Cyngor ddirprwyo鈥檙 cyfan neu unrhyw rai o鈥檌 swyddogaethau heblaw:
    1. penderfynu ar gymeriad a chenhadaeth y Brifysgol, gan gynnwys penodi鈥檙 Is-ganghellor;
    2. y cyfrifoldeb am sicrhau diddyledrwydd y Brifysgol ac am ddiogelu ei hasedau, gan gynnwys penodi archwilwyr, sefydlu pwyllgor archwilio a chymeradwyo cyfrifon archwiliedig blynyddol y Brifysgol; neu
    3. wneud, newid, diwygio neu ychwanegu at y cyfryw Siarter hon.
  9. Bydd y Cyngor yn cynnwys y personau canlynol, sef:
    1. Hyd at ddeuddeg o bobl y tu allan i鈥檙 Brifysgol, (鈥淎elodau Annibynnol鈥�), gan gynnwys y Cadeirydd a hyd at ddau Ddirprwy Ganghellor;
    2. Dau aelod o鈥檙 Senedd;
    3. Un aelod a enwebir gan y staff academaidd;
    4. Un aelod a enwebir gan y staff anacademaidd;
    5. Yr Is-ganghellor;
    6. Y Dirprwy i鈥檙 Is-ganghellor;
    7. Llywydd Undeb y Myfyrwyr; ac
    8. Un swyddog etholedig arall o Undeb y Myfyrwyr a benodir gan bwyllgor gweithredu鈥檙 sefydliad hwnnw.
  10. Cyfnod gwasanaeth yr aelodau y cyfeirir atynt ym mharagraffau 9.1, 9.2, 9.3, a 9.4 fydd pedair blynedd a byddant yn gymwys i鈥檞 hailbenodi fel arfer am un cyfnod pellach o hyd at bedair blynedd, oni bai bod darpariaethau paragraff 12 yn berthnasol.
  11. Cyfnod gwasanaeth yr aelodau y cyfeirir atynt ym mharagraffau 5, 9.6, 9.7, a 9.8 yn aelodau o鈥檙 Cyngor fydd cyhyd ag y byddant yn eu swyddi priodol oni bai y collant eu swyddogaeth yn unol 芒鈥檙 Ordinhadau.
  12. Gellir ailbenodi鈥檙 cadeirydd yn Gadeirydd y Cyngor am un cyfnod arall o bedair blynedd, yn amodol bob amser ar uchafswm cyfnod o wyth mlynedd.
  13. Bydd deg aelod o鈥檙 Cyngor yn ffurfio cworwm, a bydd y mwyafrif ohonynt yn Aelodau Annibynnol.
  14. ydd y Cyngor yn penderfynu ar ba gyfryw swyddogion yn y Brifysgol i fod yn aelodau, gan gynnwys ond heb fod yn gyfyngedig i:
    1. Y Canghellor, a fydd yn bennaeth seremon茂ol y Brifysgol; ac
    2. Yr Is-ganghellor, a fydd yn brif swyddog academaidd a gweinyddol y Brifysgol.
  15. Bydd gan Lys y Brifysgol (鈥測 Llys鈥�) y pwerau a鈥檙 swyddogaethau hynny a ddirprwyir iddo gan y Cyngor.
  16. Bydded senedd o鈥檙 Brifysgol (鈥測 Senedd鈥�), a honno fydd awdurdod academaidd y Brifysgol yn amodol ar reolaeth a chymeradwyaeth gyffredinol y Rhoddir cyfle i鈥檙 Senedd wneud sylwadau ar unrhyw newid arfaethedig i鈥檙 cyfryw Siarter hon. Caiff y Senedd weithredu unrhyw swyddogaethau eraill a roddir iddi gan yr Ordinhadau.
  17. Bydded undeb myfyrwyr y Brifysgol (鈥淯ndeb Myfyrwyr鈥�) a fydd yn cynnal ac yn rheoli ei materion a鈥檌 chronfeydd ei hun yn unol 芒 chyfansoddiad a gymeradwyir gan y Cyngor. Ni fydd unrhyw newid neu ddirymiad o鈥檙 cyfansoddiad hwnnw yn ddilys oni chymeradwyir hynny gan y Cyngor.
  18. Atal, Disgyblu, Diswyddo a Chwynion Staff
    1. Rhagarweiniad
    2. Mae鈥檙 18fed paragraff hwn yn ymwneud ag atal, disgyblu, diswyddo a chwynion staff. Ac eithrio lle nodir i鈥檙 gwrthwyneb, mae鈥檙 18fed paragraff hwn yn berthnasol i bob aelod o staff.
    3. Egwyddorion Cyffredinol Adeiladu a Chymhwyso
    4. Caiff y 18fed paragraff hwn ac unrhyw Ordinhadau neu reolau eraill a wneir oddi tano eu cymhwyso a鈥檜 dehongli ym mhob achos gan roi sylw i鈥檙 egwyddorion arweiniol a ganlyn:
      1. sicrhau bod gan aelodau staff academaidd ryddid o fewn y gyfraith i gwestiynu a phrofi鈥檙 ddoethineb a dderbyniant, ac i gyflwyno syniadau newydd a safbwyntiau dadleuol neu amhoblogaidd, heb roi eu hunain mewn perygl o golli eu swyddi neu unrhyw freintiau a all fod ganddynt yn y Brifysgol;
      2. galluogi鈥檙 Brifysgol i ddarparu addysg, hyrwyddo dysgu a chymryd rhan mewn ymchwil yn effeithlon ac yn ddarbodus; ac
      3. i gymhwyso egwyddorion cyfiawnder a thegwch.
    5. Dylid ystyried unrhyw gyfeiriad yn y 18fed paragraff hwn at ddarpariaeth mewn Deddf Seneddol yn gyfeiriad at y ddarpariaeth honno fel y gall fod wedi ei diwygio neu ei disodli o bryd i鈥檞 gilydd.
    6. At ddibenion y 18fed paragraff hwn bydd yr ystyron a ganlyn i鈥檙 termau canlynol:
      1. yr un ystyr fydd i 鈥渄iswyddo鈥� ag sydd iddo yn adran 95 o Ddeddf Hawliau Cyflogaeth 1996; a
      2. yr un ystyr fydd i 鈥渄iswyddo drwy golli gwaith鈥� ag sydd iddo yn adran 95 o Ddeddf Hawliau Cyflogaeth 1996; a
    7. Ni fydd y grym i ddiswyddo staff drwy golli gwaith, a鈥檙 ordinhadau a ragnodir mewn perthynas 芒 grym o鈥檙 fath, o dan y 18fed paragraff hwn yn berthnasol i鈥檙 staff hynny a ddiffinnir yn is-adrannau (3) i (6) o adran 204 Deddf Diwygio Addysg 1988 (staff academaidd a benodwyd cyn 20 Tachwedd 1987 ac nas dyrchafwyd ar 么l hynny) a fydd at y diben hwn yn parhau yn ddarostyngedig i鈥檙 grymoedd, os o gwbl, a gymhwyswyd iddynt cyn cyflwyno鈥檙 Statud a wnaed gan Gomisiynwyr y Brifysgol wrth arfer eu grymoedd o dan adrannau 203 a 204 o Ddeddf Diwygio Addysg 1988.
    8. Atal
    9. Gall yr Is-ganghellor, neu berson neu bersonau dynodedig eraill, atal unrhyw aelod staff o鈥檌 waith.
    10. Disgyblu
    11. Gall yr Is-ganghellor, neu berson neu bersonau dynodedig eraill, ddisgyblu unrhyw aelod
    12. Pan fo aelod staff wedi鈥檌 ddisgyblu yn unol 芒 pharagraff 7, caiff yr aelod hwnnw o staff apelio yn erbyn y penderfyniad hwnnw i berson dynodedig.
    13. Diswyddo
    14. Gall yr Is-ganghellor, neu berson neu bersonau dynodedig eraill, ddiswyddo unrhyw aelod staff naill ai gyda rhybudd neu heb rybudd, yn dibynnu ar amgylchiadau鈥檙 achos.
    15. Pan fo aelod staff wedi鈥檌 ddiswyddo yn unol 芒 pharagraff 18.9, caiff yr aelod hwnnw o staff apelio yn erbyn y penderfyniad hwnnw i berson dynodedig.
    16. Cwynion
    17. Caiff unrhyw aelod staff wneud cais i unioni unrhyw gwynion sy鈥檔 ymwneud 芒 chyflogaeth yr aelod hwnnw o staff.
    18. Pan fo aelod staff yn anfodlon 芒 chanlyniad cwyn yn unol 芒 pharagraff 7, caiff yr aelod hwnnw o staff apelio yn erbyn y penderfyniad hwnnw i berson dynodedig.
    19. Ordinhadau
    20. Bydd y Cyngor o bryd i鈥檞 gilydd (yn dilyn trafodaeth gyda鈥檙 undebau llafur perthnasol) yn gwneud ac yn diwygio Ordinhadau sy鈥檔 pennu personau dynodedig i鈥檞 penodi a pholis茂au a gweithdrefnau i鈥檞 dilyn wrth arfer y grymoedd a鈥檙 dyletswyddau a gynhwysir yn y 18fed paragraff hwn, gyda鈥檙 cyfryw Ordinhadau yn cwmpasu ond heb fod yn gyfyngedig i鈥檙 canlynol:
      1. Diswyddiadau;
      2. Peidio ag adnewyddu contractau tymor penodol a diswyddo trwy derfynu contractau cyllido tymor penodol;
      3. Ymddygiad a rhesymau sylweddol eraill dros ddiswyddo;
      4. Gallu a pherfformiad;
      5. Analluogrwydd ar sail iechyd;
      6. Terfynu penodiadau prawf;
      7. Terfynu ar sail anghyfreithlondeb;
      8. Terfynu swyddi nad ydynt yn rhai parhaol;
      9. Cwynion staff; ac
      10. Yr Is-ganghellor
    21. Os nad yw Ordinhadau wedi鈥檜 gwneud eto gan y Cyngor ar y dyddiad y daw鈥檙 Siarter Atodol hon o鈥檔 heiddo i rym, arferir y pwerau disgyblu, diswyddo a gwrando ar gwynion a nodir yn y 18fed paragraff hwn yn unol 芒鈥檙 gyfraith gyffredinol a chodau ymarfer statudol hyd nes y gwneir Ordinhadau.
  19. Gall y Cyngor ddiwygio, ychwanegu at, neu ddiddymu鈥檙 Siarter hon drwy benderfyniad a basiwyd mewn cyfarfod o鈥檙 Cyngor gan fwyafrif o ddim llai na thair rhan o bedair o鈥檙 rhai sy鈥檔 bresennol ac yn pleidleisio. Bydd y cyfryw ddiwygiad, ychwanegiad neu ddiddymiad, pan ganiateir gennym Ni, Ein Hetifeddion neu Olynwyr yn y Cyfrin Gyngor, yn dod i rym fel y gweithredo鈥檙 cyfryw Siarter hon fel pe鈥檌 dyfarnwyd yn wreiddiol a hynny fel y鈥檌 diwygiwyd, yr ychwanegwyd ati neu y鈥檌 diddymwyd.
  20. Ein Hewyllys a鈥檔 Dymuniad Brenhinol yw y dehonglir y cyfryw Siarter hon yn rhadlon ac ym mhob achos yn fwyaf ffafriol i鈥檙 Brifysgol ac er hyrwyddo amcanion y cyfryw Siarter hon.

YN DYSTIOLAETH o hynny yr Ydym wedi peri gwneud y rhain, Ein Llythyrau, yn Agored.

TYSTIED Ein Hunain yn San Steffan ar y dydd o

yn blwyddyn Ein Teyrnasiad.

TRWY WARANT O DAN LOFNOD Y BRENIN